Honderdveertigduizend jongeren worden online weleens gepest. In de coronaperiode lijkt dat aantal gegroeid. Hoe kun je daar als ouders goed mee omgaan? Dit zijn de beste (bewezen) strategieën.

In 2018 kregen honderdveertigduizend Nederlandse jongeren te maken met online pesten, zo bleek uit cijfers van het CBS. Dat is meer dan vijf procent van alle jongeren die online zijn. Meisjes waren bijna twee keer zo vaak slachtoffer als jongens. In de voorgaande jaren concludeerde het CBS zelfs dat één op de tien jongeren online wordt gepest. 

De Kindertelefoon registreerde juist recentelijk, in 2020, aanzienlijk meer gesprekken over online pesten dan gewoonlijk. De waarschijnlijke oorzaak: door de coronacrisis brengen we allemaal meer tijd online door.

Wat is cyberpesten?

‘Cyberpesten’ is een gangbare term voor online pesten. Volgens de Kindertelefoon begint pesten tegenwoordig vaak op het schoolplein en gaat dat online verder. Te denken valt aan vervelende berichtjes die worden gestuurd of ‘haatposts’ die online verschijnen. Soms worden roddels of foto’s via WhatsApp verspreid die privé hadden moeten blijven. 

Online pesten lijkt sterk op traditioneel pesten, maar het pestgedrag bereikt een groter publiek, het gaat soms 24 uur per dag door en de inhoud kan moeilijker worden verwijderd. Slachtoffers van online pesten kunnen klachten krijgen als stress, depressie of angst. Cyberpesten is kortom een groot probleem, dat bovendien niet lijkt te verdwijnen.

Ouders: maak online pesten bespreekbaar

Hoe bescherm je als ouder je kind ertegen? Iedereen kan pestslachtoffer worden, er is geen waterdichte methode om online pesten altijd te voorkomen. Het is dus zaak om er samen met je kind zo goed mogelijk mee om te gaan. Daar kun je al mee beginnen voordat je kind wordt gepest.

De beste (bewezen) strategieën hebben we voor je verzameld.

1. Toon interesse in, en raak betrokken bij het online leven van je kind

   Dat geeft non-profitorganisatie Internet Matters als tip. ‘Als je samen praat over wat je kind zoal online doet, snap je ook beter wat ze daar meemaken, waarmee ze in aanraking kunnen komen. Praat ook over omgangsvormen. Moedig je kind aan om met anderen online net zo te praten als ze face to face zouden doen.’

2. Praat met elkaar over online pesten, het liefst voordat je kind ermee te maken krijgt

   Zo leert je kind online pestgedrag te herkennen, en snapt hij of zij beter het verschil tussen een onschuldig grapje en kwalijk pestgedrag.
   
   Op itsuptoyou.nu, een initiatief van vrijwilligers en professionals, staat een interactieve film die als gespreksstof kan dienen. In de film wordt de hoofdpersoon geconfronteerd met een aantal pestsituaties en kan je kind zelf keuzes voor de hoofdpersoon maken en zien wat de consequenties daarvan zijn.

3. Socialmediaprofielen deels afschermen

   Dat verkleint de kans om gepest te worden of beperkt het bereik van de inhoud en daarmee de effectiviteit van het pestgedrag. Afschermen kan bijvoorbeeld door alleen ‘echte vrienden’ als vriend te accepteren, of door posts niet openbaar maar alleen met vrienden te delen. Je kunt ook voorkomen dat anderen je in foto’s kunnen taggen. Praat met je kind over dit soort afschermmogelijkheden, en ga samen op zoek naar de juiste instellingen op de social media waarop hij of zij actief is. (Hier vind je meer informatie daarover van Facebook, Twitter, Instagram, Snapchat en TikTok.)

Wat je als ouder kunt doen als je kind online wordt gepest

Krijgt je kind toch te maken met online pesten? Houd dan de volgende tips in gedachten: 

1. Ga het gesprek aan en steun je kind

   ‘Voer zo’n gesprek rustig en neem zijn of haar verhaal serieus. Betrek je kind bij het nadenken over de oplossing.’ Dat stelt veiliginternetten.nl, een gezamenlijk initiatief van onder meer het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het ministerie van Justitie en Veiligheid. Een (begin van een) oplossing kan bijvoorbeeld zijn om met de leerkracht of voetbaltrainer te gaan praten, als de pester zich onder klas- of teamgenoten bevindt. 
   
   Facebook heeft een centrum ter preventie van pesten opgezet in samenwerking met het Yale Center for Emotional Intelligence. Daar vind je nog veel meer tips voor zo’n gesprek. Het kan bijvoorbeeld helpen om als ouder je eigen ervaringen met gepest worden te delen, als die er zijn. Verder noemt Facebook als tips: luister altijd goed naar je kind, leg geen woorden in de mond, vermijd harde of beschuldigende woorden en trek geen overhaaste conclusies. Ook heeft Facebook tips voor het maken van een actieplan.
   
   Professor Heidi Vandebosch, die onderzoek heeft gedaan naar pesten bij jongeren, zegt: ‘Ga altijd samen met je kind op zoek naar de beste oplossing. Als je als ouder eenzijdig een oplossing oplegt, zal je kind zich mogelijk nog machtelozer voelen dan hij of zij al deed. De oplossing is niet altijd gemakkelijk gevonden. Vaak moet je meerdere oplossingen uitproberen en achteraf toetsen bij je kind hoe de situatie nu is.’

2. Afsluiten van het internet is niet de oplossing

   Theo Klungers, pestdeskundige bij anti-pestbureau Posicom, drukt ouders op het hart om na een pestincident niet over te gaan tot een internetverbod, ook al lijkt dat alsof je je kind zo beschermt tegen het pesten. ‘Angst om afgesloten te worden van het internet is de reden dat veel kinderen thuis niet durven te vertellen dat ze online gepest worden.’ Dat zegt Klungers in de special ‘Digitaal pesten’ van Stichting Mijn Kind Online.

3. Stel bewijsmateriaal veilig

   Een tip van het Britse Safer Internet Centre. Dat kun je bijvoorbeeld doen door screenshots te maken van vervelende berichten die je kind ontvangen heeft. Bewijsmateriaal komt van pas als je besluit pestgedrag te rapporteren of er aangifte van te doen.

4. Raadpleeg samen de site meldknop.nl

   De site meldknop.nl is er speciaal voor jongeren die vervelende ervaringen op internet hebben. Jongeren en hun ouders kunnen er snel en eenvoudig antwoorden vinden op hun vragen over specifieke vormen van online pesten. Wanneer wordt een grens overschreden? Welke hulplijn is bereikbaar? Hoe kun je aangifte doen bij de politie? 

We hopen dat je dankzij deze tips samen met je kind goed om kan gaan met online pesten. Je kunt hier ook lezen hoe je ervoor zorgt dat je kind in meer algemene zin veilig is online.